Geld voor stem op Verenigd Rusland

De waarnemingsorganisatie Golos vecht voor de belangen van de Russische kiezer bij de parlementsverkiezingen op 4 december. Vandaag verschijnt Golos voor de rechter. ,,De groep burgers die eerlijke verkiezingen wil, wordt groter."

Ljoedmila Esjanoe neemt de stapel verkiezingsposters, -brochures en -kranten door die op haar bureau ligt. Een paar minuten eerder heeft een vrouw het pakket binnengebracht. Met haar vingers gaat Esjanoe het materiaal van de politieke partijen af. ,,Ah, de Patriotten van Rusland. Die had ik nog niet", zegt ze alsof ze aan een kaartspelletje kwartet meedoet.
De 55-jarige Esjanoe, in het dagelijks leven journaliste, houdt alles rond de Russische parlementsverkiezingen in de gaten. Als verkiezingswaarneemster van Golos (Stem) meldt ze vanuit de stad Vladimir, op 178 kilometer ten oosten van de hoofdstad Moskou, schendingen van de kieswet in de gelijknamige regio. Ze haalt een voorbeeld van een overtreding erbij. Esjanoe toont een brochure van de regerende partij Verenigd Rusland met de gezichten van haar leiders premier Vladimir Poetin en president Dmitri Medvedev. ,,Op deze folder staat niet vermeld waar het geld voor het maken van de brochure vandaan komt. Dat is tegen de kieswet. Er moet duidelijkheid bestaan over de financiering. Niemand weet nu welke geldschieters achter de brochure zitten en hoeveel geld hiermee is gemoeid. Andere partijen vermelden deze informatie wel."

Kaart van schendingen
Het is geen toeval dat ze Verenigd Rusland als voorbeeld neemt. ,,Deze partij maakt zich het meest schuldig aan overtredingen." Deze verkiezingen doet de door Poetin geïntroduceerde verticale macht, waarin alles van boven naar beneden wordt opgedragen, haar werk. Een regeringsfunctionaris van Verenigd Rusland, de partij van de macht, onthulde dat de bestuursregio's op 4 december gemiddeld 65 procent van de stemmen moeten binnenhalen. Ambtenaren, schoolhoofden en ziekenhuisdirecteuren zetten zich in voor de partij. ,,Ze maken onder werktijd reclame voor Verenigd Rusland", weet Esjanoe op de redactie van haar krant. ,,In Vladimir vertelde een wijkhoofd in het het bijzijn van ouders dat Verenigd Rusland heeft gezorgd voor de komst van een speeltuin. De ouders belden de politie voor deze overtreding. Maar het wijkhoofd ontkende dat hij de naam van Verenigd Rusland had genoemd."
Esjanoe krijgt steeds meer steun van burgers. ,,Ze willen eerlijke verkiezingen." Die moeten een einde maken aan de monopoliepositie van Verenigd Rusland, vindt ze. Verenigd Rusland bezet momenteel 315 van de 450 zetels van de Doema, het Russische parlement. Met tweederde van de meerderheid kan Verenigd Rusland de grondwet wijzigen. Volgens politieke experts haalt de partij bij eerlijke verkiezingen maximaal 40 procent. Dan ontstaat er een heel andere dynamiek in de Russische politiek, meent Esjanoe. ,,Nu hebben andere partijen niets te vertellen. Verlopen de verkiezingen eerlijk dan krijgen andere partijen meer invloed en ontstaat er consensus."
Op het Moskouse hoofdkantoor van Golos hangt een landkaart van Rusland. Daarop staat: 'Kaart van schendingen.' Het is een verwijzing naar een internetsite, waar Russische burgers overtredingen van de kieswet kunnen melden. Drie dagen voor de verkiezingen kent Vladimir 52 meldingen en Moskou 223. Over heel Rusland gaat het om 4651 schendingen. Deze kaart is nu onderdeel van een rechtszaak, die vandaag plaatsvindt. Openbare aanklagers openden gisteren een onderzoek tegen Golos, omdat de kaart een ,,negatief beeld geeft van de partijen". De meldingen aan schendingen gaan vooral over Verenigd Rusland. Vandaag verschijnt Golos voor de rechter.

Onmogelijk taak
De kaart geeft de overtredingen weer voor de verkiezingsdag. Uit ervaring weet Golos-directrice Lilija Sjibanova (58) wat ze op 4 december kan verwachten. Russen die geld krijgen voor het uitbrengen van hun stem op Verenigd Rusland of met behulp van valse stembiljetten meerdere malen op Poetins partij stemmen. ,,Ze stappen met zijn allen de bus in en rijden door naar het volgende stembureau."
Tijdens de verkiezingsdag staat Golos, die wordt gefinancierd door onder andere het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken en de Europese Commissie, voor een onmogelijke taak. Rusland telt 96.000 stembureaus. Golos heeft drieduizend waarnemers. Hulp komt van buitenaf. In totaal komen 649 buitenlandse verkiezingswaarnemers naar Rusland. De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa stuurt 293 waarnemers en de Raad van Europa 34 mensen. Rusland is van beide organisaties lid. De overige waarnemers komen onder andere uit de Gemenebest van Onafhankelijke Staten, dat zijn de landen uit de voormalige Sovjet-Unie, en de Shanghai Cooperation Organisation, een regionaal samenwerkingsverband van Rusland, China, Kazachstan, Kirgizië, Tadzjikistan en Oezbekistan. Sjibanova verwelkomt de komst van de buitenlandse waarnemers. ,,Maar ook zij komen niet overal."
De aanklacht van gisteren bewijst dat de relatie met de overheid slecht verloopt. Sjibanova kan weinig uitrichten tegen schendingen. Tegenover de autoriteiten staat ze machteloos, zegt de directrice. Golos kan naar de pers stappen, maar die is grotendeels in handen van de overheid. Het contact tussen Golos en de Centrale Kiescommisie ligt stil. ,,Twee jaar geleden was dat er nog wel. Maar ze vinden ons te scherp en te negatief in onze beoordelingen. We kunnen naar de rechter stappen. Maar de verkiezingsovertredingen zijn moeilijk te bewijzen en de procedures zijn ingewikkeld. Daarbij behoort de rechter ook tot de verticale macht en zal die ons geen gelijk geven."
Verandering moet komen vanuit de bevolking, meent Sjibanova. ,,De groep burgers die eerlijke verkiezingen wil, wordt groter. De weg hiernaartoe verloopt stap voor stap."