'Zo'n overtreding gebeurt in heel Rusland'

Jurist Dmitri Ptskialadze ziet het voor zijn ogen gebeuren. De voorzitter van het Moskouse stembureau 1434, Ljoedmila Chatjoesjina, geeft een kalender, iets groter dan een bankpas, aan een oudere vrouw, die zojuist is binnengekomen om te stemmen. Met de kalender in haar tas en met geknepen ogen kijkt ze geconcentreerd welke kant ze op moet.
Het cadeau van Chatjoesjina kent een voorgeschiedenis. Op de ene kant staat de kalender van 2012. De andere kant ziet hetzelfde uit als de poster van de Centrale Kiescommissie die in Moskou hing met de oproep te gaan stemmen op 4 december. Een vrijwel identieke poster van de regerende partij Verenigd Rusland, met dezelfde symbolen, kleuren en lettertype, viel ook te bewonderen in de Russische hoofdstad.
Het cadeau van Chatjoesjina is een overtreding van de kieswet, vindt Ptskialadze, die namens de organisatie Burgerwaarnemer de hele dag van stembureau naar stembureau trekt om klachten over schendingen van de kieswet te oordelen. Na een melding van een overtreding gaat hij naar het desbetreffende stembureau. ,,Mensen die niet goed kunnen zien, kijken naar het plaatje en denken: 'Ah, dat ken ik. Dat is Verenigd Rusland. Ik stem daarop.' De voorzitter voert campagne."
Ptskialadze stapt direct op Chatjoesjina af en vertelt haar dat het uitdelen van de kalender onwettig is. ,,De kalenders moet je niet vooraf geven. Achteraf kan wel," Chatjoesjina kijkt afwezig. Dan zegt ze: ,,Je hebt gelijk." Ze verzamelt de kalenders en legt ze bij de uitgang.
Ptskialadze is 's ochtends vertrokken vanaf het kantoor van Burgerwaarnemer. Twee waarnemers hadden gebeld en meldden een eerdere klacht over Chatjoesjina. ,,Ze weigerde de stembus te openen, voordat het stembureau open ging", vertelt Oksana Moeminova, waarneemster namens de Communistische Partij, bij aankomst van Ptskialadze. Binnen een mum van tijd staan vijf agenten om Ptskialadze heen. ,,We wilden kijken of er illegale stembiljetten in zaten, voordat de verkiezingen begonnen", besluit Moeminova.
Chatjoesjina heeft een andere versie. ,,Voorafgaand aan de verkiezingen hebben we vergaderd met de waarnemers. Iedereen was het erover eens om de stembus niet te openen. Later wilde ik het best doen, maar toen wilden de waarnemers niet. Daarna kon het niet meer, want de eerste kiezers kwamen binnen", besluit Chatjoesjina. Haar verhaal klopt niet, zegt Andrej Krivosjejev, waarnemer van de politieke partij Jabloko. ,,Dat zegt ze, omdat er een jurist en journalist aanwezig zijn." Ptskialadze oordeelt dat het om een schending gaat, want zegt hij: ,,Volgens de wet is de voorzitter verplicht voor de verkiezingen de stembus te openen. Of daar wel of niet iemand om vraagt."
Terug in de auto krijgt Ptskialadze een nieuwe melding. Op naar stembureau 2652. ,,We rijden als de Eerste Hulp door de stad", lacht hij.
Op stembureau 2652 wacht Vladimir Koezmin op Ptskialadze. Koezmin is lid van de commissie bij dit stembureau. Hij heeft gezien hoe een oorlogsveteraan zonder paspoort zijn stem uitbrengt. Het is verplicht om hiermee te stemmen. Zonder valt niet goed te achterhalen wie de man is. ,,Je weet niet of hij vandaag al heeft gestemd bij een ander bureau", vertelt Ptskialadze. ,,Zo'n overtreding vindt door heel Rusland plaats."