Bajkonoer is de stad van de Russische ruimtevaart. Vanaf hier ging de eerste satelliet de lucht in. Hier vond de lancering van Gagarin plaats. Hier verlaat Kuipers de aarde. De Sovjet-Unie stichtte in 1955 de stad en de gelijknamige lanceerbasis. Op het gezicht van de 30-jarige Irlan, die werkt als ingenieur voor de Russische ruimtevaartorganisatie Roskosmos, verschijnt een glimlach bij het horen van de begindagen van Bajkonoer en de ruimtevaart. ,,Dat zijn de eerste mensen die zich hier hebben gevestigd en voorop liepen", zegt hij in een pizzeria in het centrum van de stad. ,,Zij hebben geschiedenis geschreven."
Roskosmos is de levensader van Bajkonoer. Zesduizend werknemers werken hier voor de organisatie. Elke ochtend vertrekt een trein naar de ruimtevaartbasis. Op straat, bij de bushalte en in de auto's overal zijn de blauwe jassen van Roskosmos te zien. De werknemers zorgen voor werk in de stad met scholen voor hun kinderen, ziekenhuizen en winkels.
Maar de hoogtijdagen van Bajkonoer zijn voorbij. De neerwaartse spiraal begon in 1991. Toen woonden 300.000 tot 400.000 mensen in de stad. Aan het eind van dat jaar viel de Sovjet-Unie uiteen en liep het inwoneraantal terug. Tot het huidige aantal van zestigduizend, zegt de 22-jarige gids Madina Moeratova van het plaatselijke stadsmuseum. ,,Rusland investeerde minder in de ruimtevaartindustrie. De mensen verlieten Bajkonoer", vertelt ze naast een maquette van de stad.
Sinds de val van Sovjet-Unie leeft Bajkonoer in twee werelden. De voormalige Sovjetrepubliek Kazachstan won zijn eigen onafhankelijk. Bajkonoer met alle ruimtevaartfaciliteiten lag opeens op Kazachs grondgebied. Moskou besloot het gebied te huren. Voor een bedrag van 115 miljoen dollar (10,9 miljoen euro) per jaar en het contract loopt tot 2050, zegt Moeratova. Met als gevolg dat op straat Russische agenten lopen, op de markt wordt betaald met Russische roebels en Russisch de voertaal is.
Moskou wil van deze constructie af en dat lijkt het lot van Bajkonoer verder te bezegelen. Rusland wil een eigen ruimtevaartbasis bouwen en niet meer afhankelijk zijn van Kazachstan. De Russische premier Vladimir Poetin heeft zijn oog laten vallen op een gebied in het oosten van Rusland. Daar komt een geheel nieuw ruimtevaartbasis die vanaf 2015 in gebruik moet zijn.
Moeratova vreest de gevolgen van een nieuwe Russische basis. Al heeft Kazachstan plannen om zelf een ruimtevaartindustrie op te zetten. Rusland zorgt voor bedrijvigheid, zegt ze. Even daarvoor heeft ze trots de expositie over Gagarin laten zien. ,,Zonder Rusland komt hier geen geld binnen. Rusland zorgt voor ons."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten