‘In Rusland is abortus plegen verleidelijk’

Voor Viktoria (24) is het geen moeilijke beslissing om abortus te plegen. Zij hoeft de keuze niet te maken. ,,Het moet van mijn man. Hij is vrachtwagenchauffeur en is bang dat we het financieel niet redden als we een kind krijgen.” Viktoria vertelt in de Moskouse kraamkliniek Nummer 11 haar abortusplannen aan de psychologe Tatjana Popova. Zij begeleidt vrouwen die erover nadenken abortus te plegen.
Viktoria, die meer zwijgt dan praat, is van plan voor het eerst abortus te plegen. Ze is lang niet de enige die in Rusland deze weg bewandelt. Volgens de Verenigde Naties kende Rusland in 2007 de meeste abortussen ter wereld: 53,7 abortussen per duizend vrouwen.
Dat hoge abortuscijfer vindt zijn oorsprong in de geschiedenis, zegt Popova in haar werkkamer, waar alle spelregels rond abortus op een blauwe poster staan vermeld. Haar kamer is niet geheel afgesloten. Een dunne wand loopt niet door tot het plafond, waardoor de gesprekken met haar patiënten op de gang zijn te horen. ,,De Sovjet-Unie was een gesloten land. Seksuele voorlichting werd niet gegeven. Mijn moeder sprak niet met mij over dit onderwerp. De pil werd nooit vertrouwd. Vrouwen waren, en zijn nog steeds, bang voor de bijwerkingen. Ze vrezen dat ze er onvruchtbaar van raken.” Popova heeft het afgelopen half jaar 120 zwangere vrouwen behandeld. Hiervan hebben 98 abortus gepleegd. Dat gaat de goede kant op, zegt ze tevreden. ,,Vroeger lag dat aantal veel hoger. Vijf jaar geleden deden we hier twintig tot dertig abortussen per dag. Tegenwoordig is dat drie à vier keer.”
Die daling is landelijk terug te zien. Want al scoort Rusland hoog, er lijkt sprake van een kentering. Volgens officiële cijfers pleegde in 1991 een vrouw drie tot vier maal abortus. In 2008 was dat 1,4 keer. ,,Er wordt steeds vaker seksuele voorlichting op scholen gegeven. Er is meer informatie”, verklaart Popova de afname. ,,Je ziet dat de jongere generatie beter op de hoogte is. ”
Toch wordt nog altijd te snel naar het middel van abortus gegrepen, vindt Elena Sjesjko, specialiste gezinsplanning van het Instituut voor Gezinsgezondheid. Deze Russische hulporganisatie zet zich in voor de gezondheid van kinderen en ouders. ,,Vrouwen raken ongewenst zwanger en denken: ‘Oh, dan pleeg ik toch abortus’. In Rusland is abortus plegen verleidelijk, want de operatie is gratis. Voor anticonceptiemiddelen moet je betalen.”
Sjesjko is van mening dat Russische stellen te weinig bezig zijn met gezinsplanning. ,,In Westerse landen zorgen ouders ervoor dat ze een goede basis hebben, voordat ze kinderen krijgen. In Rusland denken ze niet na over een zwangerschap. Vrouwen raken op hun twintigste zwanger, terwijl ze dat niet willen en dan kiezen ze voor abortus.”
De Sovjet-Unie was in 1920 het eerste land dat abortus legaliseerde.
Maar voor de huidige de Russische regering is het hoge aantal abortussen een doorn in het oog. Rusland kampt met een demografische crisis. Er sterven meer Russen dan worden geboren. Tussen 1992 en 2008 nam het aantal Russen met meer dan twaalf miljoen af. Volgens de Verenigde Naties zullen er in 2050 nog maar 116 miljoen Russen zijn. De overheid probeert het aantal abortussen terug te dringen. In 2008 ontvingen ouders die een kind kregen een geldbedrag en vorig jaar ondertekende president Dmitri Medvedev een wet die reclame maken voor abortus aan banden legt. De Russische orthodoxe kerk pleitte begin juni voor strengere regels omtrent abortus, al noemde de kerk geen concrete maatregelen. Dit jaar verkondigde de Russische regering dat de bevolking vorig jaar voor het eerst sinds 1995 weer groeide, naar ruim 141,9 miljoen Russen. Dat komt vooral door de toename van immigranten en een lager sterftecijfer.
Naast Sjesjko hangt een landkaart van Rusland, waarop met vlaggetjes staat aangegeven waar haar organisatie actief is. Ze ziet dat de bevolking zich niet laat beïnvloeden. ,,De overheid mag dat wel willen, maar kinderen staan hier niet op de eerste plaats. Eerst je carrière, dan een opleiding, dan een prettig, vrij leven en daarna is er misschien plek voor kinderen.” Daar komt de economische crisis bij. Officiële cijfers zijn er niet, maar Sjesjko vreest dat hierdoor het aantal abortussen in Rusland toeneemt.