Gekleed alsof het -25 graden is

De Russische medische regels rond het zwemmen staan niet op zichzelf. Met arts Ilona Denisenko sprak ik over de typische Russische gewoonten in de gezondheidszorg. Want Russen en hun gezondheid, het is een aparte wereld. Zeker als het om de gezondheid gaat van de jongste Russen.
Zo ook als de winter is afgelopen, de zon voor het eerst warm aanvoelt en de temperatuur voorbij de tien graden boven nul schiet. Zelfs dan lopen jonge kinderen er nog altijd bij alsof het -25 graden is. Een dikke winterjas en -broek aan, waardoor ze amper hun armen en benen kunnen bewegen en eruit zien als Michelinmannetjes. Hun muts strak over hun hoofd en de sjaal en handschoenen mogen natuurlijk niet ontbreken. Pas als dat in orde is, krijgen ze toestemming van hun ouders om naar buiten te gaan. Nog eentje. Zodra het griepseizoen begint, hangt in de metro reclame van pilletjes en schoonmaakmiddelen die de bacteriën op afstand moeten houden. Want oh wee, als het kroost toch een keer verkouden raakt.
Denisenko knikt bij de voorbeelden bevestigend en moet erom lachen. ,,Over al die typische gewoonten kan ik wel meer dan een boek over schrijven." Ze voegt er eentje toe. ,,Wist je dat ouders bij de McDonald's vragen of ze geen ijs in de cola willen doen. Ze zijn bang dat hun kinderen keelpijn krijgen.
,,Ook als kinderen een beetje koorts, al is het maar 37,5 graden, hebben, dan hebben ouders meteen het idee dat ze iets moeten doen. Meteen komen ze met medicijnen. Maar je moet hen laten uitzieken. Het is onzekerheid en ze staan onder invloed van oma. Daar durven jonge ouders niet tegen in te gaan. Sommigen wel, maar de meesten niet. Thuis is de gezondheid gebaseerd op tradities. Die gaan honderd jaren terug. Ik heb ouders langs gehad met kinderen met koorts. Ik raadde hen aan om geen medicijnen te nemen. De kinderen moesten uitzieken, adviseerde ik. De ouders heb ik nooit meer terug gezien. Ze moeten vertrouwen krijgen in de artsen. Via informatie op scholen, televisie, de schooldokter. Maar voordat dat veranderd is, zijn we een paar generaties verder.

Hier in Rusland worden medicijnen gemaakt die het immuunsysteem verbeteren. Ze zijn ongelooflijk populair. Dat zijn medicijnen die je alleen gebruikt bij HIV-patiënten of met hepatitus C. Als je kijkt naar landen als Finland, Noorwegen en Zweden, daar gebruiken ze het minst medicijnen en zijn de mensen het meest gezond.
Met de Russische artsen is niks mis. Ze zijn goed opgeleid. Maar bij de ziekenhuizen ligt het probleem. Die zijn niet goed uitgerust. Daarom vreest Gennadi Onisjenko, de man die in Rusland alles bepaalt op het gebied van gezondheid, de uitbraak van epidemieën, zoals met de varkensgriep en de EHEC-bacterie. Hij is alleen bezig met voorkomen, want hij is bang dat als er in Rusland een epidemie uitbreekt de ziekenhuizen daar niet op voorbereid zijn. Wel in Moskou, maar niet daarbuiten. Daarom verbood hij de import van Europese groenten, terwijl als je die wast en schilt er niets aan de hand is. Hij wilde tijdens de uitbraak van de varkensgriep in 2009 het liefst de grenzen sluiten, maar dat kon niet. Dus bedacht hij dat kinderen niet meer in groepen mochten reizen.

Ik heb besloten om bij de kliniek van de Duitse ambassade te werken. In de Russische medische wereld stammen veel regels van voor 1985. De gezondheidszorg stagneert door de bureaucratie. De top van de academici is gesloten. Ze spreken geen Engels en staan niet open voor invloeden van buitenaf. Er gaan maanden, jaren voorbij, voordat de resultaten van een medisch onderzoek die in het buitenland al bekend zijn, arriveren in Rusland. In zo'n wereld kon ik me als arts niet ontwikkelen."