Afkoelen ondergronds, of niet

De hoogste en laagste temperaturen op de verschillende metrostations.

Vorige week protesteerde een Moskouse consumentenorganisatie tegen de hoge temperaturen in de stations en de metro zelf. De toegestane maximumtemperatuur is 28 graden. Volgens het hoofd van de Moskouse metro liggen de temperaturen onder de grond zo'n zes tot acht graden lager dan boven de grond. De meeste metrowagons hebben geen airco. Donderdag belooft het buiten 39 graden te worden.

Daar gaat weer een gebouw

Hun gezichten staan erbij alsof iemand is overleden. Een dag eerder, afgelopen zaterdag, botsten de leden van Archnadzor, een bouwkundige waakhond, nog met de politie, nu kijken ze lijdzaam op de stoep toe hoe de graafmachine zijn werk doet. Archnadzor verzet zich tegen de sloop van een roze neoclassicistisch pand uit 1817 met sierlijke, witte omlijstingen langs de ramen. Het is huisnummer 11 in Bachroesjinastraat in de historische wijk Zamoskvoretsje, vanaf het Kremlin over de rivier de Moskva. Het pand moet wijken voor een hotel.
Vrijdag stond het gebouw er nog. Zaterdag werd begonnen met de sloop. Joeri Jegorov -getooid met een ouderwetse lange paardenstaart - van Archnadzor is hier voor de tweede dag op rij. ,,En weer is er een minder stuk van het historische Moskou over. Zo gaat de gemeente om met de Moskouse erfenis", zegt hij met een grafstem. De resten van de stofwolken van een gesloopte muur komen zijn kant op. De sloop had volgens hem nooit mogen gebeuren. ,,Vanaf het begin van de jaren negentig is dit een beschermd gebied." Hij is er woedend over, maar lijkt ook te berusten in een nieuwe nederlaag.
Want het is niet de eerste keer dat de gemeente Moskou de historie met ouderwets sloopwerk ten gronde richt. De buurt Kadasji, ook in Zamoskvoretsje, kan erover meepraten. Burgemeester Joeri Loezjkov heeft maar weinig op met oude panden en verruilt ze al te graag voor hotels en kantoren die niet in de stijl van de omliggende, wel overblijvende, historische panden worden gebouwd. Voor zijn vrouw Jelena Batoerina, eigenaar van een bouwbedrijf, valt hier goed mee te verdienen.
Jegorov vertelt trots over de ,,verdedigers van het oude Moskou" die zich een dag eerder hebben verweerd. Nu is er van verzet bijna geen sprake. Zo nu en dan rijdt er uit protest toeterend een auto langs. Op een oprit houden vier agenten in een politieauto alles in de gaten.
De ongeveer tien leden van Archnadzor hebben zich verzameld bij een bankje. Op dezelfde stoep maar dan vijftig meter verderop staat projectontwikkelaar Andrej Malygin toe te kijken hoe de graafmachine een hap neemt van een stuk muur. Met zijn zwarte kuif, bakkebaarden, overhemd open en gouden ketting doet hij denken aan Elvis Presley. Hij staat er ontspannen bij. Spelend met zijn telefoon.
De sloop was nodig, meent hij. ,,De meerderheid van de bewoners hier vindt dat pand niks. Het was vervallen en er werd weinig meegedaan. Het hotel is goed voor de lokale economie. De wijk leeft ervan op." En die historie? ,,Aan de voorkant van het hotel komt een façade in art decostijl. Net als het gebouw daarnaast. Dit wordt prachtig."

Met dank aan de agent in Tver

Wat doe je als het in dag in dag uit minstens dertig graden is in Moskou? Dan ga je een dagje naar Tver. Tver? Ja, Tver. Een provinciestad op ruim twee uur rijden met de auto ten noordwesten van Moskou en waar later op de dag de thermometer 37 graden aanwijst.
Wat is er te zien in deze ruim achthonderdjarige stad met ruim 400.000 inwoners? Natuurlijk zijn er de traditionele bezienswaardigheden die je in elke Russische stad tegenkomt. Je hebt er diverse orthodoxe kerken met gouden koepels, een Leninstandbeeld (de grote leider wijst dit keer eens niet met de arm omhoog de weg, maar naar beneden) en wat negentiende eeuwse panden in roze en groen.
Ook niet anders is de Russische agent die met grote tegenzin en minimale inspanning antwoord geeft op de vraag waar het theater is. ,,Die kant" en hij maakt met zijn arm een wegwerpgebaar. Dat is alles wat hij doet. ,,En dan?" ,,Naar links", perst de agent er met moeite uit. Om er vervolgens zelf (dus niet de agent) erachter te komen dat het theater de andere kant op ligt. De politiehervormingen van president Medvedev hebben deze man niet bereikt.
Vlakbij de agent, even een brug over, is midden op straat een markt. In de brandende zon verkopen oude vrouwtjes en mannetjes - vooral druk pratend met voorbijgangers - van alles en nog wat: boeken, kleren, bezems, kuikens, honden, poezen (de beesten zitten zonder schaduw in een hok) en allerlei soorten onderdelen, waarvan je je afvraagt waar die nodig voor zijn.
Tijd voor wat feiten over Tver. Ooit was het een vorstendom dat concurreerde met dat andere rijk, Moskou. Tver vocht tegen de Mongoolse overheersing. Eind vijftiende eeuw moest het buigen voor Ivan de Derde en daarna roeide Ivan de Verschrikkelijke de Tverdynastie uit. Na een alles verwoestende brand ontfermde Catharina de Grote zich over de stad, die op de weg ligt tussen de twee belangrijkste Russische steden: Moskou en Sint-Petersburg.
Terug naar Catharina. Zij liet neoclassicistische panden bouwen, die vooral te zien zijn op de Sovjetstraat. Onder haar kwam er ook een paleis om uit te rusten. Het paleis op het Revolutieplein ligt er nu vervallen bij en wordt gebruikt voor bruidsparen die zich in een daarvoor bestemde ruimte met schilderijen aan de muur laten fotograferen. Met een beetje fantasie waan je je in de jaren van Catharina. Het paleis werd na de Oktoberrevolutie direct geconfisquerd door de communisten. Zo ging dat toen. Er moest worden afgerekend met het verleden. In 1917 zat er tijdens die oktoberdagen het revolutiecomité van Tver en een jaar later de commissie tegen de contrarevolutionairen. Van 1931 tot en met 1990 heette Tver Kalinin, vernoemd naar een van de marionetten van Stalin. Naast het paleis is de Gorkibibliotheek - later vernoemd naar deze besnorde Sovjetschrijver - uit 1860 de moeite waard. De studiezaal heeft airco en wifi en er hangt een portret van onder andere de schrijver Nikolaj Gogol. Een inspirerende ruimte. Het roze theater, schuin tegenover de bibliotheek, verdient door de ornamenten aan de buitenkant ook de aandacht. Net als de bruid die zich hier in een vreemde pose laat fotograferen.
Tver is met 37 graden goed te doen. De stad is in het bezit van drie rivieren: de Tvertsa, de Tmaka en de Wolga, de moeder der Russische rivieren. Het begrip stadsstrand bestaat hier ook. Langs de Wolga zitten de inwoners op een handdoek. Sommige vrouwen in strings, de oudere dames in tentachtige zwembroeken en de mannen in van die strakke. Verkoeling zoeken ze in de Wolga.
Dit is ongeveer wat er te doen valt tijdens een dagje Tver. Niet gezien is de witte Drie-eenheidskerk. Ook in de paar uur latere herkansing slaagt diezelfde ongeïnspireerde agent erin de weg naar deze kerk verkeerd uit te leggen. ,,De eerste links en daarna weer naar links", zegt hij. Die eerste links is meteen een straat waar je met de auto niet in mag. Is de agent uit op extra centen? Het water van de Wolga blijkt daarna aantrekkelijker.

Mickey Mouse, Dostojevski en Artikel 282

Artikel 282 laat zich gelden deze dagen. Helemaal voor de kunstenaarswereld. Het is een artikel uit het Russische Wetboek van strafrecht die het aanzetten tot raciale, nationalistische of religieuze haat verbiedt.
En de gevolgen waren er maandag voor curator Andrej Jerofejev en Joeri Samodoerov, voormalig directeur van het Sacharovmuseum in Moskou. De rechtbank legde de twee een geldboete op wegens het tonen van een afbeelding van Jezus met het hoofd van Mickey Mouse en op een ander werk met dat van Lenin. De kunstwerken waren te zien in 2007 tijdens de tentoonstelling Verboden Kunst in het Sacharovmuseum, vernoemd naar de dissident Andrej Sacharov. Jerofejev en Samodoerov verklaarden de expositie te zijn begonnen om de censuur op kunst in Rusland te bestrijden.
De schilderijen waren de Russische-orthodoxe Kerk een doorn in het oog. De orthodoxe kerk - steeds invloedrijker en nauw verbonden met de overheid - wordt gezien als de drijfveer achter het proces tegen Jerofejev en Samodoerov. De eerste kreeg een boete van 150.000 roebel (meer dan 3.800 euro) opgelegd. De tweede een boete van 200.000(ruim 5.100 euro). Tegen beiden was een gevangenisstraf van drie jaar geëist.
Artikel 282 zit ook de de Russische kunstenares Lena Hades in de weg. Op haar blog laat ze eind juni weten dat ze voor de rechtbank dient te verschijnen. Haar schilderijen zijn vooral tegen het zere been van nationalistische groeperingen. Een van haar werken is doorspekt met Russische symbolen en toont een tweekoppige adelaar met een fles wodka, een antisemitisch spandoek 'Dood een Jood, bescherm Rusland' en een roman van Fjodor Dostojevski. Anti-Russisch vinden nationalistische groeperingen.
Artikel 282 stuit op verzet van zowel kunstenaars als nationalisten. De eerste groep ziet het artikel als een bedreiging van de vrijheid voor meningsuiting. De tweede meent er ook last van te hebben. Antisemieten en ultranationalisten belanden vanwege Artikel 282 in de cel en Russofoben niet, menen de nationalisten.
Jerofejev heeft zich niet laten afschrikken. Tegenover het Russische perbureau Interfaks liet hij na zijn veroordeling weten nog dit jaar een expositie te houden over hedendaagse Russische karikaturen.

Ruzie over wegwerkzaamheden

'Moskou is tegen de passagiers van Sjeremetjevo', schreef Michail Vasilenko gisteren woedend op zijn blog. Vasilenko is directeur van het vliegveld Sjeremetjevo en richtte zich tot de burgemeester van Moskou, Joeri Loezjkov.
Moskou is sinds maandag bezig met grootscheepse reparaties aan de Leningradskoje Sjosse. De weg die leidt naar Sint-Petersburg, maar ook een van de belangrijkste toegangswegen is naar Sjeremetjevo, het grootste internationale vliegveld van Moskou. Het verkeer richting de luchthaven ondervindt sinds vier dagen hinder van de werkzaamheden. Moskovieten zouden nu vijf tot zes uur erover doen om het vliegveld te bereiken. Dat schept in ieder geval meer duidelijkheid dan normaal, wanneer het altijd maar afwachten is hoe lang de rit gaat duren.
Vasilenko vreest de gevolgen voor Sjeremetjevo, dat in handen is van de overheid. Toeristen, piloten, zakenmensen komen te laat voor hun vlucht. De Russische luchtvaartmaatschappij Aeroflot meldde vandaag dat 1300 passagiers maandag hun vlucht hebben gemist.
Volgens de directeur zit er een bewuste tactiek van Loezjkov achter de werkwerkzaamheden. De stad Moskou heeft een eigen vliegveld, Vnoekovo. Zaterdag 3 juli opent de luchthaven een nieuwe terminal. Met de verkeersproblemen naar Sjeremetjevo hoopt Loezjkov, die zich een keizer waant in eigen stad en niet vies is van trucjes, passagiers naar 'zijn' Vnoekovo te krijgen.
Het laatste nieuws is dat premier Vladimir Poetin zich ermee is gaan bemoeien. De premier heeft zijn vicepremier de opdracht gegeven tot een oplossing te komen met de Moskouse autoriteiten. Nog later nieuws is dat volgens een bron vanuit de Moskouse gemeente er wellicht extra rijbanen geopend worden. De werkzaamheden duren tot 1 oktober.
Voor wie twijfelt, is de Aeroexpress een goede optie. Deze trein brengt passagiers in 35 minuten van Moskou naar Sjeremetjevo.

Update 2-7: De Aeroexpress zit bomvol. Negenduizend tot vijftienduizend meer reizigers per dag. Het bedrijf heeft twintig extra treinen besteld, maar wanneer die beschikbaar zijn, is onbekend.
Voorstel van de Moskouse gouverneur: Ga met de helikopter
Grootste probleem is dat alle verschillende bedrijven niet op de hoogte zijn gesteld van de wegwerkzaamheden. Daardoor heeft niemand erop kunnen anticiperen.

Update 6-7: De werkzaamheden gaan tot november duren in plaats van 1 oktober. De Russische anti-monopolieorganisatie FAS gaat de kwestie onderzoeken.

De wereld van Gazprom

Een Gazprombank, een Gazpromziekenhuis, een Gazpromhotel met de blauwe hoofdletter G op de lakens en op de badjas. Welkom in de Russische stad Novy Oerengoj, op zestig kilometer van de noordpoolcirkel en gelegen in het noorden van West-Siberië. Hier bevindt zich de wereld van het Russische Gazprom, het grootste gasbedrijf op aarde.
Gazprom bepaalt het leven in Novy Oerengoj. Overal zit het bedrijf achter. Zwemmen, tennissen, vechtsporten, het is te doen in een sporthal van Gazprom. Het concern bouwt scholen, woningen en kerken. Voor het kopen van een huis sluit je een Gazpromhypotheek af.
Gazprom heeft Novy Oerengoj groot gemaakt. Hier bevond zich 35 jaar geleden slechts een nederzetting. Bewoond door pioniers die de kostbare gasvelden in het Russische hoge noorden kwamen ontginnen. Nu is het een stad van 100.000 inwoners met flats in de kleuren blauw, geel en roze.
Novy Oerengoj is de plek voor gelukszoekers. De gasindustrie biedt kansen. De grootste gasvoorraden van Rusland liggen in dit gebied en onder het noordelijker gelegen schiereiland Jamal. Uit de hele voormalige Sovjet-Unie zoeken avonturiers hier naar werk.
Volgens een voorlichter van de gasgigant heeft 99 procent van de bewoners in Novy Oerengoj zijn baan te danken aan Gazprom. Naast de werknemers zelf is dat de leraar die lesgeeft aan de kinderen van Gazpromouders, het winkelpersoneel in de supermarkt of de illegale taxichauffeur die het personeel van Gazprom ’s nachts rondrijdt.
De werknemers moeten er wat voor over hebben om in Novy Oerengoj aan de slag te gaan. ’s Winters zijn de dagen kort. Halverwege mei komt de temperatuur nauwelijks boven het vriespunt uit. Dan is het gebied rond de stad een onmetelijke vlakte van sneeuw en ijs. Hooguit onderbroken door gasinstallaties, gasleidingen en kale bomen.
Gazprom doet daarom zijn best om het zware leven in Novy Oerengoj te veraangenamen. De salarissen liggen hoger dan in de rest van Rusland. Een technisch ingenieur werkt een maand in Novy Oerengoj en gaat daarna voor een maand terug naar zijn oorspronkelijke woonplaats. Een Gazprommedewerker heeft recht op zestig betaalde vakantiedagen.
De invloed van Gazprom reikt ver. In wooncomplexen bij de gasinstallaties buiten Novy Oerengoj verbiedt het gasbedrijf de verkoop van wodka. De leiding kent haar personeel maar al te goed. De werknemers zelf kijken wel uit om te veel te drinken. Dat betekent dat ze van hun baas moeten vertrekken en er een einde komt aan het leven in het Gazpromrijk.