Amerika drinkt cola, Rusland kvas

Het kraantje van de gele tank gaat wijd open. Een bruine vloeistof stroomt eruit en vult het plastic glas, 15 roebel (0,36 eurocent) voor 0,2 liter, tot de rand. Gretig drinkt een Moskoviet het binnen enkele seconden op. Op de zijkant van de tank staat in rode letters de naam van Ruslands meest geliefde frisdrank, квас (kvas).

Als de zomer is begonnen, stijgt de vraag naar kvas in Rusland, maar ook in andere voormalige Sovjetrepublieken. Niet alleen in de winkel, maar ook op straat. Tanks op een trekkar of andere tappunten duiken op op de stoepen. De veertigjarige kvasverkoopster Katja Petrova - met een groen schort en slippers aan - heeft zich met haar tank strategisch opgesteld tussen een tramhalte en het metrostation Vojkovskaja, buiten het centrum van Moskou. Reizigers moeten wel langs haar. Ze heeft amper de tijd om een gesprek te voeren, want telkens vraagt een klant om een glas kvas. ,,Kvas is een traditie", zegt ze vanonder haar parasol. ,,Het is een cultuur. Kvas is als wodka, de winter en de beer. Dit hoort bij Rusland. Elke generatie groeit ermee op." De Russen kennen zelfs koude kvassoep, okrosjka (recept).
Sinds de tiende eeuw drinkt Rusland kvas. Een goed glas koude kvas lest de dorst. De Russen roemen het natuurlijke gehalte. Geen kunstmatige stoffen, maar onder meer mout en meel. Kvas heeft een brood-, biersmaak en, hoe kan het anders in Rusland, er zit alcohol in, een procent. Zelfs kinderkvas bevat 0,5 procent alcohol, zegt Jevgeni Sjatilov (33), directeur van het kvasmuseum van de Moskouse fabrikant Otsjakovo.

Maar dat beschadigt het lichaam niet, vervolgt hij tijdens een rondleiding door de fabriek. Kvas is zelfs uitermate gezond, stelt hij. ,,Natuurlijk is kvas geen medicijn. Maar de drank is goed voor de organen en voor het immuunsysteem. Dat hebben artsen ontdekt toen ze onderzoek deden op Duitse soldaten. Zij hadden tijdens de Tweede Wereldoorlog in Rusland kvas gedronken en bleken daardoor goede stelsels te hebben. Kvas is gezond en daarom populair onder Russen."
In de jaren negentig kende kvas een dip, zegt Sjatilov aan de bar, waar verschillende soort kvas kunnen worden geproefd. Maar nu is de drank bezig met een opmars. Volgens hem drinkt 50 procent van de Russen kvas. ,,Na de val van de Sovjet-Unie wilde iedereen Fanta of cola proberen. Dat was nieuw. Nu iedereen die dranken kent, keren de Russen terug naar kvas. Ze willen een natuurlijke drank. Uiteindelijk willen we cola van de markt verdrijven." De Russen zijn in de tegenaanval gegaan met het kvasmerk Nikola (geen cola).

Pogingen om zelf de Westerse markt te veroveren zijn mislukt, vertelt Sjatilov met spijt in zijn stem. ,,Amerikanen hebben hier weleens kvas geproefd. Ze kunnen niet wennen aan de smaak. Het Westen houdt meer van zoet dan Rusland."
Artjom Makarenko (18) geniet van een glas kvas op straat. Binnen een mum van tijd heeft hij er eentje op. Hij zweert haast bij kvas uit een tank. Puurder, meent hij. ,,Maar het lekkerst is als mijn oma thuis kvas maakt."