De raketlancering verloopt niet helemaal zoals het hoort. Er wordt in eerste instantie op het verkeerde knopje gedrukt. Dan stijgt de atoomraket alsnog op. In een Amerikaanse ogende stad met wolkenkrabbers, brede straten en taxi's rent de bevolking uit paniek weg. De inslag volgt. De aarde verschroeit. Van een auto blijft niet meer dan een geraamte over. De Sovjet-Unie heeft zojuist revanche genomen met een nucleaire aanval. Een atoombom heeft eerder Moskou volledig verwoest.
Een kind heeft de raket afgevuurd vanuit Bunker-42, 65 meter onder de grond in hartje Moskou. Met behulp van een gids. In de bunker wordt een nucleaire aanval nagespeeld en valt op een beeldscherm de lancering en de explosie te volgen.
Twintig jaar na de val leeft de Sovjet-Unie nog altijd voort. Bunker-42 was tijdens de Koude Oorlog het ondergrondse commandocentrum voor als de Verenigde Staten de aanval hadden geopend op de Sovjet-Unie en van Moskou slechts een ruïne over was. Nu is Bunker-42 een museum. Vanaf de buitenkant is er niets van te zien. Een geel pand verhult wat eronder zit. Toen in 1956 de bunker werd gebouwd, liepen arbeiders verkleed als metromedewerkers buiten rond. Ze moesten de indruk wekken dat hier een nieuw metrostation kwam. Achter een stalen deur gaat het achttien verdiepingen omlaag. Lange gangen lopen door de bunker. Die kent een oppervlakte van 7000 vierkante meter, ongeveer zo groot als een voetbalveld. Op de achtergrond klinkt het geraas van de Moskouse metro.
Interactieve elementen, zoals de raketlancering en het demonteren van een kalasjnikovgeweer, moeten het museum aantrekkelijk maken voor kinderen. De 30-jarige Anja uit Toela is een weekend in Moskou. 'Dit is onze geschiedenis, maar over deze periode is niet veel bekend. Daarom is het voor kinderen goed dat je zo'n raketaanval kan nabootsen. Dat maakt meer indruk dan een gewoon museum.' De bunker symboliseert voor haar de macht van het Sovjetrijk. 'Net als het Romeinse rijk', zegt ze.
Er zijn bezoekers die de bunker ingaan uit nostalgie, zegt een medewerker van Bunker-42, die ervoor kiest om anoniem te blijven. De bunker kwam voor 1,5 miljoen euro in handen van voormalige KGB'ers en zij zijn niet dol op de pers. 'Zulke bezoekers hebben gewerkt in dit soort bunkers, maar moesten zwijgen over wat ze deden. Nu laten ze trots zien aan hun kleinkinderen hoe de telefoons uit die tijd werkten.'
Bunker-42 biedt ook tegenwicht aan de huidige Russische regering, zegt de medewerker. Het Kremlin weigert af te rekenen met de donkere kant van de Sovjet-Unie en schildert de Verenigde Staten af als de vijand. 'Dit museum herinnert aan een tijd van spanningen. Tegenwoordig bestaan er politici die de geschiedenis verdraaien om de mening van de bevolking te beïnvloeden.'
Boven de grond biedt Moskou meer dan genoeg om een duik te nemen in Sovjet-nostalgie. De kitsch en glorie van de voormalige Tenstoonstelling der Verworvenheden van de Volkseconomie, tegenwoordig het Russische Tentoonstellingscentrum, overweldigen elke bezoeker. Na de immense toegangspoort met het beeld van de tractorchauffeur en de kolchozarbeidster staat een standbeeld van Lenin, de grondlegger van de Sovjet-Unie. Elke Sovjetrepubliek had hier een eigen paviljoen, waar ze liet zien wat ze op economisch, technologisch en wetenschappelijk gebied in huis had. De fontein van de Vriendschap van de Volkeren heeft vijftien gouden vrouwenbeelden, die in een cirkel staan. Elke vrouw draagt de nationale kleding van een van de vijftien Sovjet-republieken.
Het park uit 1939 is op zijn retour. Kermisattracties, de geur van sjasliek en skateboarders hebben de overhand. De paviljoenen hebben na de val van de Sovjet-Unie hun oorspronkelijke functie verloren. In het witte paviljoen van Wit-Rusland worden kleren, schoenen en shampoo verkocht. De 57-jarige Gennadi Kopilevits loopt achter zijn winkelende vrouw aan. 'Ik ben een Sovjetmens', zegt hij even later trots op een bank. 'Geboren in Oekraïne, daarna verhuisd naar Wit-Rusland en toen naar Rusland.'
De grootsheid van de Sovjet-Unie mag niet worden vergeten, vindt hij. 'Er staat in het park een kopie van de raket, waarin Joeri Gagarin als eerste mens in de ruimte vloog. De huidige regering doet alsof het een Russische raket is, maar de Sovjet-Unie heeft het gebouwd. Veel mensen vergeten deze tijd. Daarom is het voor kinderen goed dat hier nog steeds een standbeeld van Lenin staat.'
Geen opmerkingen:
Een reactie posten