Russische zoekmachine en FSB werken samen

Aleksej Navalny ontving een maand geleden een brief schrijft hij deze week op zijn blog. ,,Aan wie heb jij mijn nummer verteld?", viel in de brief te lezen. De schrijver meldt dat een journaliste hem vreemde vragen had gesteld en veel informatie over hem wist. Navalny kreeg daarna nog een paar van zulke brieven.
De briefschrijvers zijn donateurs van RosPil, een anti-corruptieproject van Navalny, een bekend voorvechter tegen corruptie en een van Ruslands bekendste bloggers. Via het betalingssysteem van de grootste zoekmachine in Rusland, Yandeks, schenken zij bedragen aan RosPil. Navalny concludeert dat Yandeks hun gegevens heeft doorgegeven aan de Russische geheime dienst FSB. De zoekmachine geeft toe dat dit is gebeurd, nadat het een verzoek daarover had gekregen van de FSB. Volgens de wet is dit mogelijk. De geheime dienst geeft geen commentaar. Zowel Yandeks als Navalny beweert dat de gegevens uiteindelijk zijn doorgespeeld aan een derde partij. Volgens Navalny gaat het om Nasji, de jongerenbeweging van het Kremlin. Een organisatie die vaker critici van de regering dwarszit. Het meisje, Joelija Dichtjar, dat zich voordeed als journaliste, is lid van Nasji, ontdekken bloggers. De beweging wijst op haar site alle betrokkenheid van de hand en noemt de bloggers ,,provocateurs".
Critici als Navalny kunnen terecht op internet, nagenoeg het laatste vrije medium in Rusland. De Russische televisie is in overheidshanden. De grote Russische kranten zijn Kremlingezind. De onafhankelijke dagbladen die er zijn, kennen een te kleine lezersgroep om invloed te hebben. Via de sociale netwerksite LiveJournal kunnen Russen als Navalny zich door middel van hun eigen blogs kritisch uitlaten over hun land. Door berichten van andere websites ontdekte de Russische president Dmitri Medvedev in april dat voor zijn komst naar het stadje Lytkarino, dertig kilometer buiten Moskou, alle hekken een laag verf hadden gekregen. Hij hekelde de plaatselijke autoriteiten voor het opknappen van steden voorafgaand aan een bezoek van een leider.
Maar de vrijheid op internet staat soms onder druk. Niet alleen nu blijkt dat Yandeks bereid is om informatie door te geven aan de geheime dienst. Een maand geleden vond een grote hackersaanval plaats op LiveJournal en de site van de oppositiekrant Novaja Gazeta. Hoofdredacteur Dmitri Moeratov van Novaja Gazeta twijfelt er niet aan dat het een poging was het podium voor andere meningen uit te schakelen. De FSB kwam eind april met het voorstel om sites als Gmail, Hotmail en Skype in de ban te doen. Zij zijn oncontroleerbaar en brengen de nationale veiligheid in gevaar was de redenering. Het Kremlin verwierp het voorstel.
Navalny toont zich niet teleurgesteld in Yandeks. De zoekmachine had gewaarschuwd dat ze gegevens kan doorgeven aan de geheime dienst. Navalny is wel teleurgesteld in Medvedev, die twittert en op LiveJournal een blog heeft. De Russische president heeft de strijd tegen corruptie hoog op zijn agenda staan en pleit voor de vrijheid op internet. ,,De houding ten opzichte van ons project geeft aan dat Medvedev niet vecht tegen corruptie, maar er alleen over praat", zei Navalny deze week tegen de Russische dienst van de BBC. ,,We zien juist een vreemd raakvlak tussen de politieke bewegingen, die het Kremlin heeft opgericht, de geheime dienst en waarschijnlijk de presidentiële administratie. Ik denk niet dat de FSB data stuurt naar een derde partij. Dit is duidelijk een politieke oekaze, die is uitgegeven door mensen uit de leiding van dit land."