Altijd heb ik willen weten hoe de Sovjet-Unie eruit zag. In Wit-Rusland, waar vandaag presidentsverkiezingen worden gehouden, kreeg ik een idee.Waar in het GOEM in Moskou alle grote modemerken zitten, is het GOEM in Minsk een sober warenhuis. Keukenapparaten met een Wit-Russisch merk, souvenirs en een afdeling met vrouwen- en mannenkleding met degelijke kleding zonder al te veel franje. Dat is het wel.
De staat controleert vrijwel alles en iedereen. ,,Negentig procent van de bedrijven is in handen van de overheid", vertelt politiek analist Andrej Ljachovitsj. ,,Van bovenaf wordt alles gecontroleerd. Als je het opneemt tegen de overheid verlies je je baan, of krijg je minder salaris of alleen vakantie in de winter." Ljachovitsj raakte zijn baan kwijt op de universiteit toen hij zich kritisch uitliet over Loekasjenko.
De KGB, de geheime dienst die de Sovjetnaam heeft behouden, bestaat nog altijd in Wit-Rusland. In hartje Minsk, aan de door Stalin-architectuur gedomineerde Onafhankelijkheidsboulevard, zit het hoofdkantoor. Met op de houten deur een zwaard.
De Sovjet-Unie hield een partijcongres. Wit-Rusland houdt een volksvergadering met afgevaardigden uit het hele land. Twee dagen duurde het congres begin december. Aangekondigd op rode spandoeken in de stad. De afgevaardigden werden in bussen door de stad vervoerd, begeleid door politiewagens en al het overige verkeer moest wijken. Voetgangers stonden te blauwbekken voor een rood stoplicht.
Dan het platteland, waar de overheid ook overal zit, zoals in Alesino een boerendorp op 35 kilometer ten oosten van Minsk. De bewoners prijzen president Alexander Loekasjenko voor de stabiliteit in het land (geen chaos, zoals in Rusland en Oekraïne met het wilde kapitalisme en oligarchen) de nieuwe supermarkten, asfaltwegen, opgeknapte huizen en hogere salarissen. ,,Eind jaren tachtig, begin jaren negentig hadden we niks. Geen gas, geen winkel. Nu wordt het elk jaar beter", zegt Nina tevreden. Nina is de 49-jarige vice-directeur van een landbouwbedrijf in Alesino. 
De landbouwbedrijven weten dat de staat meekijkt. Al gebeurt het niet zo, zoals in de Sovjet-Unie, dat de overheid de boerderijen oplegt wat ze moeten doen, verduidelijkt professor Michail Zjoedro van de Wit-Russische Economische Staatsuniversiteit. ,,De overheid en de landbouwbedrijven overleggen samen wat de plannen zijn en wat de boerderijen kunnen produceren. De grond is wel van de staat, die wordt geleased door de landbouwbedrijven. Verder bepaalt de overheid het minimum en maximum aan salaris dat de mensen op de boerderij verdienen. Daardoor ontstaan geen grote inkomensverschillen."
Net als in de Sovjettijd pakt ook Wit-Rusland critici hard aan. Voor vandaag heeft de oppositie protesten aangekondigd op het Oktoberplein tegenover het kantoor van Loekasjenko. Ze gaat ervanuit dat net als eerder de president, sinds 1994 aan de macht, fraude nodig heeft om de verkiezingen te winnen. Maar protesteren brengt risico's met zich mee. In 2006 na de uitslag van de presidentsverkiezingen demonstreerde de oppositie tegen de verkiezingsuitslag. In hun ogen was er fraude gepleegd. De politie veegde het plein schoon en arresteerde de demonstranten.
De 25-jarige Dasja Petrova zag er vanaf om vier jaar geleden op het Oktoberplein te staan. Ze werkt in een zonnestudio onder het plein. ,,Ik studeerde toen en durfde niet te protesteren. Ik was dan zeker van de universiteit gestuurd. Je moet kunnen zeggen wat je wilt. Daar is in Wit-Rusland geen ruimte voor."
De landbouwbedrijven weten dat de staat meekijkt. Al gebeurt het niet zo, zoals in de Sovjet-Unie, dat de overheid de boerderijen oplegt wat ze moeten doen, verduidelijkt professor Michail Zjoedro van de Wit-Russische Economische Staatsuniversiteit. ,,De overheid en de landbouwbedrijven overleggen samen wat de plannen zijn en wat de boerderijen kunnen produceren. De grond is wel van de staat, die wordt geleased door de landbouwbedrijven. Verder bepaalt de overheid het minimum en maximum aan salaris dat de mensen op de boerderij verdienen. Daardoor ontstaan geen grote inkomensverschillen."
Net als in de Sovjettijd pakt ook Wit-Rusland critici hard aan. Voor vandaag heeft de oppositie protesten aangekondigd op het Oktoberplein tegenover het kantoor van Loekasjenko. Ze gaat ervanuit dat net als eerder de president, sinds 1994 aan de macht, fraude nodig heeft om de verkiezingen te winnen. Maar protesteren brengt risico's met zich mee. In 2006 na de uitslag van de presidentsverkiezingen demonstreerde de oppositie tegen de verkiezingsuitslag. In hun ogen was er fraude gepleegd. De politie veegde het plein schoon en arresteerde de demonstranten.
De 25-jarige Dasja Petrova zag er vanaf om vier jaar geleden op het Oktoberplein te staan. Ze werkt in een zonnestudio onder het plein. ,,Ik studeerde toen en durfde niet te protesteren. Ik was dan zeker van de universiteit gestuurd. Je moet kunnen zeggen wat je wilt. Daar is in Wit-Rusland geen ruimte voor."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten