Statkevitsj vreest de gevangenis niet

Angst kent Nikolaj Statkevitsj niet, vertelde hij mij in een café in Minsk ruim een week voor de Wit-Russische presidentsverkiezingen. ,,Ik heb al in de gevangenis gezeten. Waarvoor moet ik nu nog bang zijn? Het enige waar ik bang voor ben, is dat mijn familie iets overkomt."
In de aanloop naar de Wit-Russische presidentsverkiezingen liep presidentskandidaat Statkevitsj nog vrij rond. Momenteel zit hij, samen met andere oppositieleden, sinds zondag in een gevangenis na geprotesteerd te hebben tegen de uitslag van de verkiezingen, die volgens hem en de rest van de oppositie door middel van fraude door president Alexander Loekasjenko werden gewonnen. Voor het organiseren van protesten kan Statkevitsj volgens de wet voor vijftien jaar de gevangenis in gaan.
In 2005 belandde Statkevitsj ook al in de cel. Hij protesteerde tegen de in zijn ogen frauduleuze uitslag van een referendum, die ervoor zorgde dat Loekasjenko langer dan twee twee termijnen kon aanblijven. Statkevitsj moest voor drie jaar de cel in, maar kreeg amnestie. Mede dankzij de druk van buitenlandse ngo's, zoals Amnesty International in Nederland. Statkevitsj was daarom extra verheugd om een Nederlandse journalist te spreken. Hij straalde. ,,Ik kreeg via Amnesty brieven vanuit Nederland toen ik in de gevangenis zat. Die gaven mij ongelooflijk veel steun. Ook aan mijn twee dochters."
De 54-jarige Statkevitsj - kort grijs haar - maakte die donderdag tijdens het interview een ontspannen indruk. Hij nam uitvoerig de tijd en lachte veelvuldig. Verscheidene onderwerpen passeerden de revue. In zijn ogen: de slechte staat van de economie. Geen modernisatie. ,,Alles is nog hetzelfde als in de Sovjet-Unie. Onze tractoren, vrachtwagens. Die zijn voor geen enkele markt geschikt. Van de economie worden geen reële cijfers gegeven. Loekasjenko zegt dat het gemiddelde salaris op 500 dollar ligt. Dat is hooguit 150 dollar. Mensen leven in armoede." De afhankelijkheid van Rusland in de vorm van subsidies. ,,Zelfs de popmuziek moet van Rusland komen." Het gebrek aan godsdienstvrijheid. ,,Protestanten kunnen niet vrij hun geloof uitoefenen." De steun voor Loekasjenko op het platteland. ,,Het enige waar de mensen daar naar kijken is de staatstelevisie en die meldt alleen maar hoe goed het gaat met het land."
Statkevitsj kondigde van te voren al aan dat hij afgelopen zondag naar het Oktoberplein zou gaan om te protesteren. Hij was er van overtuigd dat de verkiezingen oneerlijk zouden gaan verlopen. ,,Het proces naar de verkiezingen gaat beter. We mogen debatteren en hebben zendtijd, maar dit is een een pr-stunt van Loekasjenko richting de EU. Het resultaat van de verkiezingen is hetzelfde als altijd. Ons protest is de enige kans die we hebben om in de openbaarheid te treden."
Op het einde van het interview klonk hij gematigd hoopvol. ,,Vroeg of laat gaat Loekasjenko vallen. Dat merk ik aan de mensen. Ik krijg zoveel steun. In de metro. Van ouderen. Bij televisieoptredens. De jonge generatie wil verandering. Deze groep krijgt op den duur de overhand. Mensen zien mij als een leider. Ze zijn mij niet vergeten ondanks dat ik twee jaar in de gevangenis zat. Maar de mensen zijn bang voor de overheid. Ze zwijgen. Daarom hebben de mensen leiders nodig. Zij moeten voorop gaan."

Op deze video is Statkevitsj - donkere jas en pet- te zien van 0:35. Hij loopt links van een andere oppositieleider Vladimir Negljajev - rode jas - richting het Oktoberplein. Onderweg stuiten ze op de politie. De gruwelijk in elkaar geslagen Neglajev wordt afgevoerd en naar het ziekenhuis gebracht. Van Statkevitsj is niets te zien.