30/3: Moskou rouwt

Brandweerman Ljoebabin telt 21 lijken

De reizigers stappen de metro in alsof er niets aan hand is. Het is ruim negen uur later als het door een aanslag getroffen Moskouse metrostation Loebjanka weer opengaat en de eerste treinen rijden. Op de plek waar gisteren een bom ontplofte, zijn gaten in de muur zichtbaar. Stukken muur zijn licht, zwart geblakerd en sommige opnieuw gestuukt. Op het perron legt een man vier bloemen op de grond en blijft even staan.
Vlak voordat metrostation Loebjanka toegankelijk is, komt de 50-jarige brandweerman Alexander Ljoebabin samen met vijf collega’s naar boven. Ze zijn klaar. Vanaf vanochtend zijn ze in het metrostation aan het werk geweest. Hun gezichten zijn grauw. Ze staren voor zich uit. Hun ogen zijn rood omrand. Zodra ze bij hun brandweerauto zijn, nemen ze iets te eten of steken een sigaret op.
21 lijken telde Ljoebabin op het perron van metrostation Loebjanka. In totaal kwamen hier 24 mensen om toen rond 08.00 uur een bom afging. Toen Ljoebabin kort daarna naar beneden afdaalde, was er geen sprake van chaos. ‘De evacuatie verliep heel georganiseerd. De reizigers bleven rustig. Het station lag niet in puin. Wel was er overal bloed.’ Hij blijft nuchter onder wat hij heeft gezien. ‘Dit is ons werk. Ik zal er niet minder om slapen.’ Of de metro gevaarlijk is? 'Nee, oversteken op straat in Moskou is gevaarlijker.’
Collega’s die eerder vertrekken dan Ljoebabin zijn meer aangeslagen. Een brandweerman legt zijn helm in de auto. Hij wil niet veel zeggen. Zijn naam geeft hij niet. ‘Het was zwaar. Kijk maar naar de beelden. Dan weet je genoeg.’
Op het metrostation Loebjanka bekijkt de 30-jarige Olga Novikovo de herstelde plekken op de muur. Om haar heen proberen reizigers in versnelde pas hun metro te halen. Als ze wegloopt, draait ze zich nog een keer om. Loebjanka is haar station. Elke dag reist ze hier. Ze is aangedaan. ‘Dit is vreselijk. Veel vrienden van mij nemen elke dag deze metro. Ik heb geprobeerd hen vanochtend te bellen, maar het telefoonverkeer lag plat. Later heb ik wel contact met hen contact. Natuurlijk ben ik bang. Zoveel dode mensen. En ook nog in onze hoofdstad en zo midden in het centrum.’
Want Moskou is in haar hart getroffen. De aanslag in het metrostation Loebjanka had niet gevoeliger kunnen zijn voor Rusland. Het station bevindt zich onder het hoofdkwartier van de Russische geheime dienst FSB en is vijf minuten lopen van het Kremlin. Twee symbolen van de Russische overheid. Loebjanka ligt op de rode metrolijn. Net als Park Koeltoeri, het metrostation waar gisteren ongeveer veertig minuten later een tweede bom afging en waarbij 12 mensen omkwamen. De aanslagen vonden plaats tijdens de drukke ochtendspits, wanneer reizigers vaak opeengepakt in de metro staan en een grote mensenmassa zich door de ondergrondse tunnels begeeft.
Zonder dat Novikovo ernaar wordt gevraagd, begint ze meteen over de daders. ‘Dat is toch duidelijk als je de beelden ziet. Het waren vrouwen uit Tsjetsjenië. Dit is ons land. We moeten dat gebied afstoten. Zulke mensen horen niet bij Rusland’, stelt ze resoluut. Dmitri Perepjolkin (24) is net zo fel als Novikovo. In het metrostation Ljoebjanka kijkt hij vanaf een afstandje naar de plek des onheils. ‘Dit is het werk van barbaren. Van fascisten uit Tsjetsjenië en Dagestan. Het is elke keer raak.’ Hij noemt een aanslag van tien jaar geleden bij een metrostation in het centrum van Moskou, waarbij dertien doden vielen. Die werd toegeschreven aan rebellen uit de Kaukasus. Net als twee metroaanslagen in 2004, toen minstens 49 mensen omkwamen.
De veiligheidsmaatregelen rond de metro zijn verscherpt. Op station Loebjanka wemelt het van de agenten. Zo ook op andere stations. Perepjolkin reist net als miljoenen Moskovieten elke dag met de metro. De inwoners kunnen niet zonder. Een alternatief hebben ze niet. Al is de metro gisteren in de avondspits rustiger dan gewoonlijk. Bang is Perepjolkin niet. ‘De kans dat dit vandaag nog een keer gebeurt, is onwaarschijnlijk. Zeker op deze plek.’

Slaagt Medvedev voor herkansing?

Ze beenden vorig jaar oktober boos weg uit de Doema, het Russische parlement. De enige drie oppositiepartijen, die normaal gesproken de regering geen strobreed in de weg liggen, zouden pas terugkeren als president Dmitri Medvedev naar hun klachten kwam luisteren. Drie dagen eerder had Verenigd Rusland, met premier Vladimir Poetin als partijleider, de regionale verkiezingen met grote overmacht gewonnen, maar daar hing een sterke lucht van fraude aan.
Morgen mogen de Russen voor het eerst sinds die elfde oktober naar de stembus. Ook dit keer gaat het om regionale verkiezingen. In oktober overheerste Verenigd Rusland. In de Moskouse gemeenteraad veroverde de partij 32 zetels. De kruimels, de overige drie zetels, waren voor de communisten. En zo was het beeld in heel Rusland. Dit resulteerde in een monopoliepositie van Verenigd Rusland die volgens critici lijkt op die van de Communistische Partij tijdens de Sovjet-Unie.
De oppositiepartijen en onafhankelijke waarnemers oordeelden dat de verkiezingen in oktober oneerlijk waren verlopen. Door het hele land waren klachten. Over stembusfraude, dubieuze tellingen, oneerlijke campagnes en obstructie van de oppositiekandidaten. Medvedev wilde daar niets van weten. De president zei dat de verkiezingen een bewijs waren van de ,,morele en juridische” autoriteit van Verenigd Rusland.
Een maand later, tijdens het jaarlijkse congres van de partij, sloeg Medvedev een andere toon aan. Hij beschuldigde Verenigd Rusland van achterlijkheid. De regionale afdelingen van de partij, zoals de gouverneurs, hadden in zijn ogen gefaald om de kiezers hun politieke wil uit te laten drukken. ,,We moeten leren te winnen – wij allemaal, in feite – moeten leren te winnen in open wedstrijden.” Een beleefd applaus volgde. Poetin, die ook op het congres sprak, repte met geen woord over het onderwerp.
De drie oppositiepartijen hebben hun gesprek met Medvedev gehad. Onlangs sprak hij zijn hoop uit dat kleine partijen meer aanwezig zullen zijn in lokale besturen. De president gebruikt regelmatig mooie woorden over een modern en democratisch Rusland. Maar tussen Medvedevs uitlatingen en de werkelijkheid zit vaak een groot verschil. De verkiezingen van morgen moeten uitwijzen of naar hem is geluisterd.

Pjotr Nalitsj breekt door

Al eerder genoemd op deze site: Pjotr Nalitsj. Hij maakt sindsdien carrière. In mei vertegenwoordigt Nalitsj met zijn band Rusland op het Eurovisiesongfestival. Met het nummer Lost and Forgotten.

Doe als de Russen: ga langlaufen

Het is geen ongewoon beeld deze dagen in Moskou. Met ski’s en stokken stappen de Russen de metro in. Langlaufski’s wel te verstaan. In elk park is het mogelijk om een baantje te trekken.
Zoals in het Sokolniki Park, ten noordwesten van het centrum. Een typisch Russisch park met een kermis, ijsbaan en disco in de open lucht voor de oudjes. Ook bij -12.
Achter bij de achtbaan is het mogelijk om langlaufski’s, schoenen en stokken te huren. Voor twee uur kost dat 110 roebel, omgerekend ongeveer 2,70 euro. Oké het is materiaal dat stamt uit de Sovjettijd, maar daardoor wel lekker retro.
Het is behelpen bij de skiverhuur. Als borg lever je naast geld je paspoort in, zonder daar een nummertje voor terug te krijgen. De ruimte is klein, waardoor het risico bestaat dat je tegen ski’s aanstoot die tegen de muur staan en die vervolgens kletterend op de grond vallen. Er hangt een mix van luchtjes. Natuurlijk zweet, maar ook die van kattenpis. Direct naast de skiverhuur in dezelfde ruimte is een kattententoonstelling aan de gang.
Eenmaal buiten liggen de loipes te wachten. Met een beetje fantasie waan je je in de Russische wildernis. Alles om je heen is wit. Overal bomen. De constante sneeuwval dempt de geluiden van de stad. Alleen schalt de discomuziek voor de oudjes door het park.
Het zijn vooral ouderen (+40 jaar) die langlaufen. De kinderen die er zijn, skiën met een chagrijnig gezicht achter hun ouders aan. Dat is een zorgwekkend teken. Want Rusland presteerde bijzonder slecht tijdens de Olympische Spelen in Vancouver. Slechts drie gouden medailles. Terwijl in de Sovjettijden de Russen een karrenvracht aan goud meenamen naar huis. Maar de sportmachine hapert sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991. De vermaarde sportscholen behoren tot de verleden tijd. De jeugd gaat liever uit of winkelen en sporten is voor de gewone Rus te duur. Of durfden de Russen geen doping meer te gebruiken, nadat IOC-baas Jacques Rogge aan de vooravond van de Spelen zich zorgen maakte over het veelvuldig gebruik van verdovende middelen in het Russische kamp. Dit nadat een hoog aantal Russische atleten voor Vancouver positief waren bevonden. Rogge besprak het probleem zelfs met president Medvedev.
Over vier jaar zijn de Winterspelen in het eigen Sotsji. Er is veel werk te doen voor de Russen, maar de talenten moeten niet van het Sokolniki Park komen.