Wat wel en niet te zien is in Sterrenstad

Altijd al een keer naar Sterrenstad gewild. Een stad met zo’n naam dat moet toch wel iets bijzonders zijn.
Sterrenstad was tijdens de Sovjet-Unie het kloppende hart van de eigen ruimtevaart. Hier werden de kosmonauten getraind. Om het leven voor hen wat gemakkelijker te maken werd rond het trainingscentrum een hele stad gebouwd, zodat de families hier konden wonen. Tijdens de Sovjettijd was deze plek geheim en op geen enkele kaart te vinden. Nog altijd is Rusland trots op zijn ruimtevaart die de Amerikanen een paar keer een tik op de neus heeft gegeven. Hoogtepunt was in 1961 toen Joeri Gagarin (video) als eerste mens een ruimtereis maakte.
Sterrenstad is vanuit Moskou te bereiken met de elektritsjka, een stoptrein die er ruim een uur over doet. Het bijbehorende station draagt niet de naam Sterrenstad en verschilt niets van andere stations onderweg. Niets elektronisch of een verwijzing naar de ruimtevaart, die de reiziger het idee moet geven dat dit Sterrenstad is.
De bezoeker is niet direct in Sterrenstad. Eerst drie minuten lopen door een stukje bos. Dan kom je bij de ingang van de stad: een wachthokje met een soldaat en een slagboom. Veel functie hebben ze niet. Niets of niemand wordt gecontroleerd en de slagboom gaat voor elke auto of vrachtwagen open. Wandelaars lopen rustig langs de slagboom. Vervolgens weer vijf minuten lopen met aan beide kanten alleen maar bomen en dan ben je in de stad. Hier de bekende rijen sovjetflats. Van ongeveer vijf verdiepingen. Er is geen stoep, maar je moet lopen langs de modderige rand van de weg met stinkende auto’s die je inhalen.
Nergens maanwagentjes of mannen in ruimtevaartkleren op weg naar hun werk. Of billboards met welkom in Sterrenstad, gebruikte spaceshuttles langs de weg of futuristische ruimtevaartschepen. Het is allemaal waar je aan denkt als je zo’n stad bezoekt. Zeker bij de ingang van zo'n stad. Is dit dan het centrum van de Russische ruimtevaart die het moderne Rusland moet gaan vormgeven? Althans die droom sprak vorige maand President Dmitri Medvedev uit in zijn jaarlijkse toespraak in het Kremlin.
Laatste hoop is het Kosmonautentrainingscentrum Joeri Gagarin. Hier geeft de Belgische ruimtevaarder Frank De Winne (foto derde van rechts) een persconferentie. De Winne was twee dagen eerder in Kazachstan geland, nadat hij zes maanden op het ruimtevaartstation ISS had verbleven. Ik word opgewacht door een mannetje gewoon in burgerkleren. Zonder controle leidt hij mij naar de persruimte in een gebouw waar ook een school had kunnen zitten.
Die ruimte is zo groot als een gymzaal. En er is in de afgelopen dertig jaar niets veranderd. Een visgratenvloer die overal in Sovjetappartementen en gebouwen ligt en verder vooral veel bruin. Geen nostalgische foto’s, uitingen van toekomstdromen of bijvoorbeeld een snelle presentatie van de missie als visitekaartje van de Russische ruimtevaart. Het enige wat op deze plek doet denken aan ruimtevaart is De Winne en zijn twee andere teruggekeerde collega’s in hun ruimtevaartkleren met achter hen aan de muur het logo van het opleidingscentrum Joeri Gagarin. Voor de hoofdingang en in de entree van het gebouw is er nog wel iets te zien van ruimtevaart. Wat kunst en in de hal foto’s van Gagarin en andere kosmonauten. Maar er is ook een winkeltje, waar je van alles kunt kopen behalve ruimtevaartsouvenirs. Dat zaakje zit in een ander gebouw, vijftig meter verderop.
Misschien is Sterrenstad wel zo bijzonder, omdat het juist niet bijzonder is.