maandag 18 februari 2013

‘In de kleuren van Zenit zit geen zwart’


Dit artikel stond op 14 februari in De Standaard.
Het Russische Zenit Sint-Petersburg, waar de Belgen Alex Witsel en Nicolas Lombaerts pelen, choqueerde al vaak door zijn flagrant racistische supporters. Vanavond ontvangt het in de Europa League Liverpool, met donkere spelers in de gelederen.

Als de trein vanuit Moskou de eerste wijken van Sint-Petersburg passeert, klinken buiten de welkomstwoorden: ‘In de kleuren van Zenit zit geen zwart.’ De leuze staat langs het spoor in graffiti op muren. Het is het ontvangst van de harde kern voetbalfans van landskampioen Zenit Sint-Petersburg.
In december bereikte een op deze tekst gebaseerd manifest de buitenwereld. Op de supporterssite Landskrona verklaarden fans hun principes ‘voor traditioneel voetbal’. Het eerste elftal moet bestaan uit spelers uit de eigen stad en regio. Lukt dat niet dan zijn voetballers uit Noord-West en Centraal Rusland welkom en verder als in een piramide naar beneden: de rest van Rusland, Oekraïne, Wit-Rusland, slaven, de Baltische landen en Scandinavië. Tot slot Europeanen. Spelers uit de overige continenten hebben geen prioriteit. Homoseksuele voetballers staan ook niet op de verlanglijst.
In het manifest benadrukken de fans: ‘Wij zijn geen racisten. Voor ons is het ontbreken van zwarte spelers in Zenit alleen een teken van traditie, dat de identiteit van de club en niets meer dan dat benadrukt.’
De wereld viel over Zenit heen en noemde het manifest racistisch. ‘Deze zaak is enorm opgeblazen’, reageert Aleksandr (40) in een café vijf minuten lopen van het stadion van Zenit. Hij behoort tot de fanati, de harde kern van supporters en reist duizenden kilometers om de uitwedstrijden van Zenit te bezoeken.
‘Iemand mag dit racisme noemen, maar ik ben het daar niet mee eens. Dit manifest is tegen het moderne voetbal, zoals het koopgedrag van Manchester City. De supporters willen zich identificeren met spelers zoals zijzelf. Met mensen uit hun eigen stad. Wij zijn geen racisten. Het is mij om het even of er donkere spelers in het veld staan. Hier lopen toch ook Hulk en Witsel rond?’
Aleksandr noemt deze twee donkere spelers als bewijs dat het met racisme meevalt. Toch hangt rond Zenit een geur van discriminatie. De club zou jarenlang geen donkere spelers willen kopen, omdat de fans dat niet zouden accepteren. De Braziliaan Vagner Love van het Moskouse CSKA noemde Zenit de ‘meest racistische club van Rusland’. In het verleden gooiden fans bananen naar donkere spelers en maakten oerwoudgeluiden.

Bij Zenit, zowel binnen de club als bij de fans, ligt het onderwerp gevoelig. Niet iedereen wenst erover te praten. In het bestuursgebouw van Zenit verzet perswoordvoerder Jevgeni Goesev (35) zich tegen het beeld van een racistische club. De club wijst elke vorm van racisme af. ‘Alleen 315 supporters staan achter het manifest. Door heel Rusland heeft Zenit twaalf miljoen fans. Hulk heeft onlangs in een interview gezegd dat hij geen last heeft van racisme en na dat eerste manifest kwam een verklaring, waarin het standpunt nog eens werd uitgelegd.’
Goesev ontkent niet dat er racisten onder de fans zitten. ‘Natuurlijk zitten er nationalisten bij, zoals bij elke club. Als ze onze regels overtreden, krijgen ze een stadionverbod. Maar we weten niet wie zij zijn. Tijdens de wedstrijden lopen ze niet rond met hakenkruisen.’
In een fanshop in een zijstraat van de Nevski Prospekt, de rode loper van de stad, klinken clubliederen uit de luidsprekers. Shirts, sjaals en mutsen liggen op de fans te wachten. ‘De shirts van Witsel en Hulk zijn het meest populair’, zegt verkoper Valeri Pimanov (21) achter de toonbank. ‘Zij zijn nieuw. Van Denisov worden er minder verkocht’, lacht hij.

Aanvoerder Igor Denisov kon niet accepteren dat de nieuwkomers Hulk en Witsel meer salaris kregen dan sleutelspelers als hij. ‘Wij verdienen meer respect’, zei hij in een interview met de Russische krant Sport-Ekspress. Met gasbedrijf Gazprom als steenrijke hoofdsponsor kocht de landskampioen vorig jaar voor vijftig miljoen euro Hulk en voor veertig miljoen euro Witsel. Hun salarissen leidden tot scheve gezichten binnen de selectie. Denisov wordt nu gezien als geldwolf.
Pimanovs collega’s Andrej Medvedev (23) en Maksim Jegorov (21) komen bij hem staan. Ze zijn ervan overtuigd dat racistische fans binnen Zenit rondlopen en dat ze een ongekende invloed hebben. ‘De club durft niet in te grijpen. Deze supporters zijn de gangmakers in het stadion. Het gaat om twee- tot drieduizend fans’, zegt Medvedev.
Jegorov vult hem aan: ‘Zij bepalen de sfeer. Als zij er niet bij zijn, verliest Zenit. Als er steeds meer donkere spelers komen, gaan deze fans niet naar de wedstrijden.’
De ogen staan extra gericht op Rusland vanwege het wereldkampioenschap voetbal over vijf jaar in eigen land. Het land heeft een beroerde reputatie als het gaat om tolerantie tegenover buitenlanders. Mensenrechtenorganisatie Sova kwam in januari met voorlopige cijfers over xenofoob geweld. Vorig jaar werden in Rusland achttien mensen vermoord en minstens 171 raakten gewond. Sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991 trekt Rusland als een magneet immigranten uit Centraal-Azië en de Kaukasus aan.

‘Voetbal maakt deel uit van dit maatschappelijke probleem’, zegt Aleksandr Vinnikov (68) in zijn werkkamer in het centrum van Sint-Petersburg. Hij zit bij de groepering Rusland zonder racisme. ‘Mensen grijpen terug naar tradities als antwoord op de globalisering. Rusland is zeventig jaar gesloten geweest van de buitenwereld door het communisme. Als je niet met andere volkeren in aanraking komt, raak je daar niet aan gewend.’
Bij Zenit ligt de oplossing op het veld, denkt Pimanov in de fanshop: ‘Als Zenit wint dankzij donkere spelers hoor je niemand meer.’

Geen opmerkingen:

Een reactie posten