De Russische man

De Russische man: een held, verdediger van het vaderland. En dat niet alleen. Een gewaardeerde collega die de vrouw helpt bij computerproblemen. Of een boer die zijn familie beschermt. De man maakt de vrouw aan het lachen en helpt haar in moeilijke situaties.
Dat moet gevierd worden. Vandaag is het 23 februari: De dag van de verdedigers van het vaderland. Officieel bedoeld om de mannen die in het Rode Leger zitten of hebben gezeten te eren. Maar deze dag is in de loop der jaren uitgegroeid naar hét moment om de Russische man in het zonnetje te zetten.
Dat betekent een vrije dag. Voor iedereen trouwens. Cadeau's van de dames om hem heen: vrouw/vriendin en collega's. Er wordt voor hem gekookt. En voor een dag mag hij zich met goedkeuring van zijn vrouw klem drinken. Al hebben ze voor dat laatste geen feestdag nodig.
De Russische man lijkt soms tweede viool te spelen in dit land. Let maar op de stelletjes op straat. De vrouw is tot in de puntjes verzorgd: hoge hakken, make up, luchtje op, kek mutsje in de winter. Kijk mij eens, lijkt ze te willen zeggen. De Russische man naast haar ziet er vaak inspiratieloos gekleed uit. Zwarte jas, spijkerbroek en een (bont)muts. Ze lopen er vaak wat sullig bij. Met het tasje in de hand van hun vriendin. Al kun je dat ook hoffelijk noemen.
In Rusland draait het om de vrouw. Zij draagt het land. Hoewel de man in het zakenleven de hoogste functies bekleedt, is de vrouw naast hem de spil waar het om draait, wordt er weleens gezegd. In het huishouden is het de vrouw die kookt, wast, strijkt en boodschappen doet. Het zijn ook de vrouwen die als laatste overblijven. Vaak zie je ze eenzaam in een bushokje zitten of over straat wandelen. Kijk de cijfers er maar op na. Mannen worden gemiddeld ruim 59 jaar. Vrouwen 73. Oorzaak: alchohol. Zie hier meteen een van de grootste problemen in Rusland.
23 februari is een antwoord op 8 maart, Internationale Vrouwendag. De dag dat de vrouw wordt verwend.

Filerijden in het Gorkipark

Kunnen Russen schaatsen? Met zoveel ijs moet dat voor hen een eitje zijn. Op de Moskva gaat dat wat lastig. IJsbrekers als rondvaartboten verknallen het schaatsplezier. Op het Rode Plein ligt zo'n suf schaatsbaantje. Evenals in de Hermitagetuinen.
In het Gorkipark hebben de Russen het beter aangepakt. In het midden van het park hebben ze de paden ondergespoten. Waar het ’s zomers wandelen is, valt er nu te schaatsen. De schiettenten langs de paden zijn opengebleven, waardoor er vanaf de schaats een roze beer is te winnen. Russische muziek schalt uit de luidsprekers. Warme wijn, sjaslik en blini (het is deze week maslenitsa) zijn te verkrijgen bij houten huisjes langs de baan. Op bankjes genieten de Moskovieten van de zon alsof ze op wintersport zijn.
De meesten nemen hun eigen schaatsen mee, maar huren kan ook. Voor 100 roebel per uur. Geen noren. Voor de vrouwen kunstschaatsen. Voor de mannen ijshockeyschaatsen. De zondagsdrukte maakt het haast onmogelijk om een beetje door te schaatsen. Het is eerder filerijden.
Het Gorkipark, entree 80 roebel, is zeker ’s zomers meer een pretpark dan een rustpark. Al stelt het niets voor in vergelijking met de Efteling. Een draaimolen staat voor de immense toegangspoort. Binnen zijn er allerlei achtbanen en op een vijver kun je waterfietsen. Beetje ouderwets is het ook. Naast de schiettenten kun je rodeorijden op een automatisch stier. De Russen vinden het prachtig als er iemand vanaf wordt geslingerd.
Het Gorkipark is misschien wel het bekendste park in Moskou. Vernoemd naar Stalins protégé en schrijver Maksim Gorki, leider van de Schrijversbond. Een club van schrijvers die moesten publiceren in lijn met wat het Kremlin wilde. Later werd Gorki vergiftigd, wellicht op verzoek van Stalin.
Het schaatsen gaat de Russen in het Gorkipark af met wisselend succes. De een krabbelt wat, de ander zoeft voorbij. Op een ondergespoten stuk ter grootte van een ijshockeyveld dansen ze eerst met zijn tweeën, daarna in een kring van vier, acht, zestien en uiteindelijk 32. Let daarom tijdens de Olympische Spelen op de Russische ijshockeyers (wereldkampioen) en de weergaloze kunstschaatser Jevgeni Ploesjenko (zie hier, waarin hij Tom Jones degradeert tot een figurant).

Sevastopol snakt naar Moedertje Rusland

Vraag het aan Snezjana Sobolevskaja (22) en de zakenpartners Alexander Glazirin (24) en Sergej Derkatsj (27) op de boulevard van Sevastopol. Is hun stad Russisch of Oekraïens? Hun in het Russisch gegeven antwoord zegt al genoeg. Alledrie zijn ze geboren in de laatste jaren van de Sovjet-Unie. Maar door de val van het Sovjetrijk in 1991 wonen ze in Oekraïne.
Sevastopol, aan de Zwarte Zee, ademt Russisch. Kijk maar naar de buschauffeur die de Russische driekleur op zijn dashboard heeft. Of het Russisch dat in vrijwel elk huis wordt gesproken. Of de Russische cadetten van de Zwarte Zeevloot die oefenen voor hun taak als erewacht.
Onder de Russische tsarina Catharina de Grote werd Sevastopol in 1783 gesticht toen ze het schiereiland de Krim veroverde. ,,Dat heeft ze goed gedaan”, lacht Derkatsj. ,,Russen moeten naar de Krim gaan. Zelfs in het winter is het lekker warm.”
Alledrie denken met huiver aan 1954. Toen gaf Sovjetleider Nikita Chroetsjov de Krim aan Oekraïne. ,,Dat was een grote fout. Vanaf Catharina is dit Russische grond”, vindt Glazirin.
Ze stemmen zondag op Viktor Jankoekovitsj, de kandidaat die nog altijd het meest geassocieerd wordt met het grote buurland. Zijn beeltenis is overal in de straten terug te vinden. Naar die van zijn rivaal Joelia Timosjenko moet je zoeken. De eerste ronde won Janoekovitsj hier met groot overmacht.
Sobolevskaja en Glazirin willen bij Rusland horen. ,,Ik hoor het van mijn oma”, legt de eerste uit, terwijl ze een sigaret opsteekt. ,,Tijdens de Sovjet-Unie was het leven stabiel. In het huidige Rusland ligt de levensstandaard hoger. Onder president Viktor Joesjtsjenko stegen de prijzen, maar bleven de lonen gelijk.” Derkatsj wil dat de Krim een zelfstandig land wordt. ,,We kunnen prima voor onszelf zorgen.”
Sevastopol is voor de Russen een heroïsche stad. Dit is de plek waar ze vochten tegen de Engelsen, Fransen en Turken tijdens de Krimoorlog en later tegen de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog. Je hoeft nog geen halve dag in de stad te zijn om die historie te proeven. Overal in het centrum staan oorlogsmonumenten.
Maar ook in het heden laten de Russen zich gelden. In de baai ligt de Russische Zwarte Zeevloot. Sobolevskaja: ,,Die beschermt de Russen hier.” In het centrum staat het Huis van Moskou, ’s avonds als enige gebouw in de stad fel verlicht. Bedoeld om de economische banden tussen Moskou en Sevastopol aan te halen. Maar het is ook het podium van pro-Russische politici, weet Sobolevskaja. ,,Dat is nodig als tegengas bij een pro-westerse president.” De Russische staatsuniversiteit heeft een filiaal en De burgemeester van Moskou Joeri Loezjkov laat huizen bouwen. Sobolevskaja: ,,Hij snapt dat Sevastopol bij Rusland hoort.”

De foto met op de achtergrond een oorlogsschip is met dank aan een Russische oud-admiraal. Hij werkte tot een half jaar geleden op de Zwarte Zeevloot. Mocht van hem mee het terrein op, waar iedereen voor hem salueerde. De oud-admiraal sommeerde iemand om op mij te letten. Ik moest bij de poort blijven staan en mocht niet meer dan twee meter van mijn plek vandaan. Na vijf minuten werd mij vriendelijk doch dringend verzocht het terrein te verlaten. Tijdens de Sovjet-Unie was dit verboden terrein.